Χώρος ΔΕΘ
Τμήμα Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ
[συντονίστρια: Τίτη Παπαδοπούλου]
Υπεύθυνοι εργαστηρίου: Παναγιώτης Χατζητσακύρης, Βάσω Τσιούμα
Η ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΔΕΘ ΚΑΙ ΤΟ
‘ΑΣΤΙΚΟ ΚΕΝΟ’
Η μεταφορά της ΔΕΘ σε νέα θέση,
στα όρια του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης αποτελούσε τα
τελευταία χρόνια μιαν ευχή. Η προσδοκία της μεταφοράς δεν προσβλέπει απλώς στην
καλύτερη λειτουργία της εμπορικής έκθεσης στην νέα θέση, αλλά αποβλέπει στην
απόδοση της δεσμευμένης σήμερα έκτασης από τη ΔΕΘ στην πόλη, ώστε να εξυπηρετεί
κρίσιμες λειτουργίες δημόσιου χαρακτήρα σε ένα πάρκο μεικτών χρήσεων. Με αυτήν
την προοπτική, η συζήτηση για τις πιθανές θέσεις μετεγκατάστασης της ΔΕΘ στο
ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα
τροφοδοτεί σενάρια για το μέλλον των σημερινών εγκαταστάσεων. Αδιάφορη για τη
θέση της στον αστικό χώρο -που έχει μετασχηματιστεί δραματικά από την εποχή του
μεσοπολέμου- και προσαρμοσμένη στην οικονομική εκλογίκευση, η Εμπορική Έκθεση
της Θεσσαλονίκης λειτουργεί σήμερα με χαρακτηριστικά θεματικού πάρκου και
ελεγχόμενου χώρου αναψυχής, ενώ αποβλέπει σε ένα χώρο εργαλείο που διευκολύνει
τη διαχείριση των ροών επισκεπτών που η ίδια παράγει.
Το ενδεχόμενο μεταφοράς της ΔΕΘ
σε άλλη θέση δημιουργεί ‘αστικό κενό’, έναν χώρο εν αναμονή, του οποίου η
διαχείριση είναι κρίσιμη, όπως σε κάθε μεταβιομηχανική πόλη. Όσο περισσότερο
φορτισμένη με νόημα είναι η προηγούμενη λειτουργία ενός εγκαταλελειμμένου
χώρου, τόσο πιο αμήχανος εμφανίζεται ο προγραμματισμός νέων χρήσεων.
Στην περίπτωση της
Θεσσαλονίκης, καθώς δεν είναι γνωστό το κατά πόσο η ΔΕΘ θα διατηρήσει την
κυριότητα του χώρου μετά τη μεταφορά της λειτουργίας της στη νέα θέση, τα
σενάρια για το μέλλον του αστικού κενού δεν είναι ασφαλή. O Δήμος Θεσσαλονίκης
δεν είναι αδιάφορος για τις εξελίξεις, χωρίς να έχει παρουσιάσει κάποια
εξελιγμένη πρόταση μέχρι σήμερα. Αντίθετα, στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ,
πολλές διπλωματικές εργασίες επεξεργάζονται εξελιγμένα σενάρια για ένα πάρκο
μεικτών χρήσεων στην περιοχή της ΔΕΘ. Το ίδιο έγινε και στο φοιτητικό
εργαστήριο του Γ’ κύκλου με θέμα ‘Η πόλη ανακτά το πάρκο της’.
Με ανοιχτό το ζήτημα της
ιδιοκτησίας και του φορέα διαχείρισης, οι φοιτητές του Workshop ‘Aστικές στρατηγικές
για το δημόσιο χώρο’ αποδεσμεύουν το χώρο από τις περισσότερες κατασκευές που
εξυπηρετούν τη ΔΕΘ. Επιδίωξή τους είναι προτάσεις που αποδίδουν σύγχρονες
ματιές για το χώρο, καθώς η απομάκρυνση της ΔΕΘ αποτελεί αφορμή για την πόλη να
ξανασκεφτεί την περιοχή, αλλά και τον εαυτό της γενικότερα, με γνώμονα ότι οι
παρεμβάσεις στο ανατολικό αστικό ρήγμα αποτελούν κομβική επιλογή για το
πολεοδομικό συγκρότημα γενικότερα.
Ανελαστική είναι η απόφαση
διατήρησης του Palais des Sports (αρχιτέκτων: Πέτρος Τζαννέτος, 1961-62) και του Πύργου του ΟΤΕ (αρχιτέκτων:
Α.Δ. Αναστασιάδης, 1970), μοναδικών κτιρίων που ανακαινίστηκαν πρόσφατα.
Δεν συμβαίνει το ίδιο με τα
κτίρια των εισόδων της ΔΕΘ και το
Συνεδριακό κέντρο. Τα κτίρια αυτά θεωρούνται κατασκευές με προθεσμία, οι οποίες
μπορεί να αποσυρθούν σε μερικά χρόνια εξ αιτίας της γήρανσης των υλικών τους.
Το Μακεδονικό Μουσείο που λειτουργεί στο αξιόλογο παλαιό περίπτερο της ΔΕΗ
(1960), το οποίο επεκτάθηκε με προσθήκες, σε άλλες περιπτώσεις διατηρείται και
σε άλλες μεταφέρεται σε νέο κτίριο.
Επιλεκτική είναι η διατήρηση
περιπτέρων με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, όπως το Περίπτερο 2 (αρχιτέκτων:
Ε.Τριποδάκης,1954) ή το Περίπτερο 8 χωρίς το συνεδριακό χώρο (αρχιτέκτονες:
Γ.Κονταξάκης, Ν.Μουτσόπουλος, 1968) . Οι δεσμεύσεις αυτές ελέγχονται κατά
περίπτωση και εναρμονίζονται με τις επιλογές του master plan για το πάρκο, το
οποίο μπορεί επί πλέον να περιλάβει: Αγορές -μόνιμες ή περιοδικές-, χώρους
αναψυχής και πολιτισμού, αθλοπαιδιές, χώρους υποδοχής της επιχειρηματικότητας
για νέους επιστήμονες, αλλά και χώρους που είναι ανοιχτοί σε μελλοντικές
χρήσεις. Ο σχεδιασμός, άλλοτε επιδιώκει ένα διάλογο με τον αστικό ιστό της
συμπαγούς πόλης και άλλοτε η περιοχή αυτονομείται σχηματίζοντας ένα νησί στο
αστικό ρήγμα.
